وبسایت رسمی برنامه نود - داستان زندگی بهترین بازیکن تاریخ فوتبال داستانی مملو از فراز و فرودها است، ادسون آرانتز دوناسیمنتو ملقب به پله، همان مروارید سیاه با پیراهن سفید سانتوس که بهترین بود و بهترین ماند. چرا پله هرگز به فوتبال اروپا نرفت؟ این پرسشی است که پاسخ آن را در این مقاله می خوانید.
بسیاری از ما هیچ گاه بازی های او را تماشا نکردیم و تنها خاطراتمان از پله، چند گل و ژست های پس از گل در قاب تصویر جام جهانی 1970 است اما همه عاشقان فوتبال، پله را ندیده هم قبول داریم. مردی از شهر «Três Corações» که فاتح سه جام جهانی شد، بیش از 1000 گل به ثمر رساند، به فوتبال آمریکای جنوبی هویت داد و فوتبال کشور آمریکا یا soccer را حیات بخشید. او در دهه 1960 نه تنها بازیکن سانتوس بلکه چهره ای تأثیرگذار بر سیاست کشورش بود. شاید کمتر کسی با این وجهه از زندگی پله آشنا باشد اما یک تصمیم سیاسی فوری، به طرز شگرفی بر سرنوشت فوتبالی اش اثر گذاشت.
وقتی که «پادشاه فوتبال» در سال 1956 برای نخستین بار با پیراهن سانتوس به میدان رفت، وضعیت سیاسی در برزیل بسیار بغرنج بود. ژوسلینو کوبیشک به تازگی جانشین ژتولیو وارگاس شده تا به عنوان رئیس جمهور برزیل، اصلاحات کلی را در ساختار سیاسی این کشور به وجود بیاورد. وارگاس دیکتاتور سابق برزیل مرتکب جنایات بزرگی شده و نارضایتی های عمومی در این کشور را به اوج رسانده بود. بین سال های 1951 تا 1954 یعنی دوره ریاست جمهوری وی، شاهد شکاف عمیقی بین سیاستمداران برزیل با احزاب مخالف، افسران ارتش و رسانه ها بودیم زیرا همگی آنها قصد ایجاد تغییرات عمده را داشتند.
وقتی که ژوسلینو در انتخابات ریاست جمهوری به پیروزی رسید، به مردم برزیل وعده ایجاد پیشرفت پنجاه ساله را در عرض پنج سال داد. ژوسلینو در برزیل به عنوان یک سیاستمدار خوش بین شناخته می شد اما خوشبختانه او به بخش عظیمی از وعده های خود عمل کرد. در دوره پنج ساله ریاست جمهوری ژوسلینو، وضعیت سیاسی کشور به ثبات خوبی رسید، اقتصاد شکوفا شد و سطح استاندارد زندگی برای میانگین طبقه کارگر بهبود یافت. پس از پایان دوره ریاست جمهوری ژوسلینو، تولیدات صنعتی در برزیل به اندازه 80 درصد رشد کرد هر چند که تورم 43 درصدی در اقتصاد این کشور پدید آمد. البته ژوسلینو هرگز از عمومی میزان تورم، بیمی به دل راه نداد.
ژوسلینو علی رغم تغییرات بزرگی که در برزیل ایجاد کرد، به طور ناعادلانه ای مورد انتقاد مخالفان قرار داشت و وی را به فساد متهم می کردند. رسانه های داخلی و خارجی ادعاهای زیادی راجع به کسب ثروت به طور مخفیانه توسط ژوسلینو انجام داده هر چند که بسیاری از این ادعاها هرگز به اثبات نرسید اما ضربه بزرگی به وجهه و محبوبیت وی وارد کرد.
ژانیو کوادروس در سال 1961 جانشین ژوسلینو در پُست ریاست جمهوری شد. ژانیو با طرح این ادعا که ژوسلینو مرتکب مفاسد زیادی شده، سرانجام موفق به اخذ آرای مردم گردید و به عنوان رئیس جمهور جدید، شروع به انتقاد از نرخ بالای تورم در کشور کرد. کوادروس به علت برخی مسائل از جمله رابطه با کشورهای کونیستی همچون شوروی سابق و کوبا، بسیار زود تر از حد تصور در جامعه سیاسی برزیل منزوی شد و حتی حزب هم پیمان خود در کنگره را نیز از دست داد. بدین ترتیب، یک قدرت سیاسی کوچک برای ژانیو کوادروس باقی ماند.
در سال های دو دهه 1950 و 1960 که سیاستمداران برزیلی در منجلاب دست و پا می زدند، سلسائو (تیم ملی فوتبال برزیل) دوران طلایی خود را با پله سپری می کرد. قهرمانی در جام جهانی 1958 مورد توجه مردم در داخل و خارج از برزیل قرار گرفت. این قهرمانی به معنای فراموشی کابوس جام جهانی 1950 برای مردم برزیل بود، همان جامی که برزیلی ها در خانه خود به اروگوئه واگذار کردند.
مردم در سراسر برزیل راجع به پله صحبت می کردند، جوان ترین بازیکن تاریخ جام جهانی و گلزن قهاری که بارها هنرنمایی اش با پیراهن سانتوس را دیده بودند. تا سال 1960، پله طی 210 بازی با پیراهن سانتوس، 230 گل را به ثمر رساند و باشگاه های اروپایی برای استخدام او، سر و دست می شکستند. طی سال های متمادی همواره شایعات زیادی در روزنامه های برزیلی پیرامون علاقه باشگاه های اروپایی به پله نوشته می شد اما از اوایل دهه 1960 به بعد، این شایعات شدت بیشتری گرفت و چند باشگاه بزرگ اروپایی همچون رئال مادرید، یوونتوس، اینتر و منچستر یونایتد به پله علاقه مند بودند.
باشگاه اینتر در سال 1961 پیشنهاد یک میلیون دلاری خود را برای استخدام پله ارائه کرد و شایعات جدایی او از سانتوس در خیابان های محله «ویلا بلمیرو» دهان به دهان می چرخید. هواداران سانتوس از این خبر خوشحال نبودند و این باشگاه نیز برای جلب رضایت مردم، از فروش پله امتناع کرد. با این وجود، همچنان هواداران سانتوس بابت احتمال جدایی پله طی سال های بعد نیز در واهمه به سر می بردند. خیلی زود چند پیشنهاد دیگر از رئال مادرید و منچستر یونایتد برای وی ارسال شد. جالب این که برخی باشگاه ها از مذاکره مستقیم با باشگاه سانتوس خودداری کرده و به سراغ خود پله رفتند. پله طی مصاحبه ای با مجله FourFourTwo در سال 2005 فاش ساخت که جانی آنیلی رئیس وقت باشگاه یوونتوس برای به خدمت گرفتن وی، حتی حاضر به تقدیم بخشی از سهام کارخانه فیات به پله بوده است.
کوادروس رئیس جمهور وقت برزیل به خوبی از شهرت و محبوبیت بین المللی پله آگاه بود و از طرف دیگر، خودش را فاقد پشتوانه عمومی می دید. او به دلیل وضع یک ممنوعیت عجیب که بخشی از فرهنگ برزیل است، نه تنها یک چهره منفور بلکه مورد تمسخر عموم بود. کواردوس به خوبی می دانست که جدایی پله از فوتبال برزیل و حضور وی در اروپا به منزله پایان ریاست جمهوری خودش است.
پله برای جامعه برزیل، فقط یک بازیکن فوتبال نبود. مردم برزیل غرور ملی خود را مدیون پله بودند که نخستین قهرمانی آنها در جام جهانی را به ارمغان آورد و تبدیل به نماد این کشور شد. شاید رئیس جمهور برزیل در شرایط نامناسب اقتصادی و سیاسی آن روزها، می خواست با حفظ پله در داخل کشور، یک دلخوشی را برای مردم ایجاد نموده و توجهات را از خود دور سازد یا این که رئیس جمهوری با حفظ پله به دنبال کسب محبوبیت و تبلیغ برای خودش بود.
کوادروس به سرعت یک ائتلاف از شرکای سیاسی خود را تشکیل داده و یک لایحه را تصویب کرد. موضوع این قانون مصوب چه بود؟ به موجب این قانون، پله اجازه انتقال به خارج از کشور را ندارد! این قانون برای سانتوس یک اتفاق خوب بود زیرا خیال آنها از بابت جدایی پله راحت شد و کوادروس نیز با این کار، یک محبوبیت نسبی در برزیل به دست آورد. بدین ترتیب، پله نیز به این نتیجه رسید که باید یک دهه دیگر در فوتبال برزیل باقی بماند.
در حالی که فقط 7 ماه از دوره ریاست جمهوری کوادروس گذشته بود، تیم ملی برزیل به همراه پله در جام جهانی 1962 نیز به مقام قهرمانی دست یافت و این بار مورد تقدیر ژوائو گولارت رئیس جمهور جدید برزیل قرار گرفت. جالب این که رؤسای جمهور بعدی برزیل نیز هیچ گاه قانون مصوب توسط کوادروس را ملغی نکردند زیرا حضور پله در داخل کشور را موجب ایجاد نشاط عمومی و در نهایت به سود خود می پنداشتند. بهترین بازیکن تاریخ فوتبال در یک بده بستان عجیب بین سیاست و فوتبال، در برزیل گیر افتاد و قسمت عمده فوتبال خود را در کشورش سپری کرد.
امروز که با پله راجع به عدم جدایی از سانتوس صحبت می کنند، با لبخند به این پرسش پرداخته و جدایی احتمالی از سانتوس در اوایل دوران فوتبال خود را یک اشتباه بزرگ می پندارد. اگر کوادروس آن قانون را تصویب نمی کرد، آیا پله سرنوشت متفاوتی داشت؟ هیچ گاه نمی توان برای این پرسش، یک پاسخ دقیق یافت ولی می توان به ضرس قاطع گفت که اگر چه تصمیم کوادروس کاملاً دیکتاتور مآبانه بود اما برآیند آن به سود پله و فوتبال برزیل تمام شد.
By Conor Heffernan
Thesefootballtimes
4464
