وب سایت رسمی فوتبالی- در طول برگزاری لیگ هجدهم و پس از پایان آن، جمله‌ای با این مضمون که لیگ هجدهم جذاب بود شنیده می‌شد. اما این ادعا چقدر صحت دارد؟
به گزارش فوتبالی، کلماتی مثل دموکراسی، امنیت، آزادی و... سطح انتزاع بالایی دارند. به این معنی که به هاله‌ای از مفهوم مورد نظر شخص گوینده اشاره دارند و می‌توان از گستردگی مفهومی آن‌ها به نوعی سواستفاده کرد. برای مثال، تصور کنید در تبلیغات انتخاباتی یک نامزد ریاست جمهوری، نامزدی ادعا کند امنیت را در شهر برقرار خواهد کرد. آیا مقصود او برقراری حکومت نظامی است یا افزایش مجازات مجرمان؟ به دلیل سطح بالای انتزاع کلمه "امنیت" می‌توان هردو برداشت را از آن داشت که در عمل آن‌قدر تفاوت دارند که گویی دو روی یک سکه اند! صفت "جذاب" که این روزها به لیگ هجدهم چسبیده نیز چنین خاصیتی دارد. پس وقتی می‌خواهیم جذاب بودن یا نبودن لیگ را بررسی کنیم، بدیهی است که باید به جزئیات بپردازیم تا ما را از منجلاب کلی گویی و واهمه بیرون بکشد.
اما چه پارامترهایی لیگ را جذاب می‌کند؟ برای پاسخ به این سوال، لیگ برتر انگلستان را برای مقایسه انتخاب کردیم که از نظر کشیده شدن کورس قهرمانی و کسب سهمیه به هفته پایانی و تیم های مدعی زیاد، یک الگوی ایده آل برای لیگ ما محسوب می‌شود و کیفیت غیرقابل انکاری هم دارد.
امتیازگیری
پرسپولیس، قهرمان لیگ هجدهم، با میانگین 2.03 امتیاز در هر بازی، قهرمان لیگی شد که خیلی از اهالی فوتبال آن را رقابتی ترین لیگ تاریخ فوتبال ایران نامیده اند. اما منچسترسیتی با 2.57 امتیاز از هر بازی به طور میانگین، قهرمان لیگی شد که بسیاری از کارشناسان، آن را رقابتی ترین لیگ دنیا می‌دانند. برای درک بهتر موضوع، می‌توان به این نکته توجه داشت که منچسترسیتی در 84 درصد بازی هایش در لیگ پیروز شد، اما این رکورد برای پرسپولیس 53 درصد است. میانگین 2.5 گل زده قهرمان انگلیس در هر بازی در مقایسه با میانگین 1.2 گل زده قهرمان ایران طعنه آمیز است. به عبارتی دیگر، اقتدار قهرمان در لیگ انگلیس بیشتر بود.
یکی از قانون های نانوشته فوتبال این است که اگر به صورت میانگین از هر بازی دو امتیاز بگیرید، موفق می‌شوید. در لیگ ایران تیم دوم یعنی سپاهان میانگینی کمتر از 2 امتیاز را به ثبت رساند. اما لیورپول با 2.55 امتیاز از هر بازی نایب قهرمان لیگ انگلیس شد. این یکی از مهمترین نکات جذابیت بالاتر لیگ برتر انگلستان بود. توقف های فراوان 5 مدعی قهرمانی لیگ را که فراموش نکردید؟ برخلاف صدرنشینان در ایران، لیورپول و سیتی در بازی‌های انتهای فصل محکوم به پیروزی بودند که همین جذابیت این رقابت ها را دوچندان کرده بود.
از نظر اختلاف امتیاز تیم صدرنشین و قعرنشین، که به نوعی بیانگر توزیع قدرت میان تیم های شرکت کننده در لیگ است، لیگ ایران با 49 امتیاز، در مقایسه با لیگ انگلیس که 82 امتیاز است وضعیت نسبتا مطلوبی دارد. (در لیگ ایران هر تیم 8 بازی کمتر برگزار می‌کند. همچنین 6 امتیاز از استقلال خوزستان به دلایل مدیریتی کسر شد).
سپیدرود با 20 امتیاز در 30 مسابقه و میانگین 0.66 امتیاز از هر بازی، بهترین تیم سقوط کننده به دسته پایین تر لیگ ایران بود. مشابه وضعیت سپیدرود را فولام داشت که با 26 امتیاز از 38 بازی، یعنی با میانگین امتیازی 0.68 سقوط کرد.
ستاره
اوبامیانگ یکی از سه آقای گل مشترک لیگ برتر انگلستان، در 36 بازی 22 گل به ثمر رساند. یعنی به طور میانگین 0.61 گل در هر مسابقه. کی روش استنلی آقای گل لیگ ایران با میانگین 0.61 گل در هر بازی آماری مشابه او داشته است. دیگر آقای گل ایران نیز شیمبا میانگین 0.55 را به ثبت رسانده است.
بهترین پاسور گل لیگ برتر انگلستان هازارد، با 15 پاس گل در 37 مسابقه و میانگین 0.4 پاس گل در هر بازی می‌باشد. این در حالی ست که بهترین پاسور گل ایران محمد کریمی با 8 پاس گل در 16 بازی، میانگین بهتری را ثبت کرده و 0.5 پاس گل در هر بازی ارسال کرده است.
آلیسون بکر با 21 کلین شیت در 37 بازی، میانگین 0.55 کلین شیت در بازی ها را ثبت کرد و این در حالی ست که بیرانوند، آقای کلین شیت لیگ هجدهم، 16 بار در 24 مسابقه دروازه اش را بسته نگه داشت. یعنی با میانگین کلین شیت در 0.66 مسابقات آمار بهتری را نسبت به دروازه بان برزیلی ثبت کرد.
در مقایسه اعداد و رقم های دو فاکتور بالا، تفاوت فاحشی بین آن‌ها دیده نمی‌شود. شاید تنها تمایز بزرگ مقتدرتر بودن قهرمان انگلستان باشد. پس اگر از نظر آماری، چه فردی و چه تیمی، هر دو لیگ رقابتی و مشابه هم هستند، اگر آمار و ارقام نشان می‌دهد فاصله تیم‌ها با هم –صدالبته در سطح لیگ خودشان- زمین تا آسمان نیست، اگر ستاره های فوتبال ایران از نظر تاثیرگذاری در تیم هایشان به نسبت نسخه انگلیسی تفاوت چندانی ندارند، پس حلقه مفقوده این تفاوت چشمگیر در "جذابیت" دو لیگ که فهمیدنش نیاز به چشم غیرمسلح هم ندارد کجاست؟
رقابت در سطح قاره
بر کسی پوشیده نیست که باشگاه های انگلستانی فصل بی نظیری را سپری کردند و دو فینال مهم رقابت های اروپایی در قرق 4 تیم از این کشور است. اما فوتبال ما در جایی فراتر از حدود خود، چه حرفی برای گفتن داشت؟ قهرمان لیگ ایران موفق به صعود از گروه خود نشد، استقلال با دو تساوی خانگی از صعود بازماند. سایپا نیز در مرحله پلی آف حذف شد و راهی به دور گروهی مسابقات نیافت. تنها استثنا ذوب آهن بود که موفق شد از گروه خود صعود کند. پس به عبارتی تیم های ایرانی، هرچقدر رقابت جذابی را بین خود رقم زده باشند، در یک گام فراتر، حرفی برای گفتن نداشتند. نمی‌توان این مساله را صرفا به فشردگی مسابقات داخلی ربط داد. چرا که فشرده ترین مسابقات اروپا در انگلستان برگزار می‌شود و تیم ها حتی تعطیلات زمستانی را –برخلاف دیگر لیگ های معتبر- تجربه نمی‌کنند. ضعف زیر ساخت فوتبال ایران، از زمین تمرین گرفته تا زمین اصلی مسابقات، یک نقصان مهم در توانایی بدنی کمتر بازیکنان برای برگزاری بای های فشرده است. اما پرسپولیس فصل قبل با پنجره بسته نقل و انتقالاتی را فراموش نکنید که با فشرده ترین بازی‌ها به فینال لیگ قهرمانان آسیا رسید. پس غیرممکن، غیرممکن نیست!
تمامی موارد بالا در حالی مطرح شدند که جنبه های بصری چون کیفیت پایین پخش تصاویر تلویزیونی، چمن ناهموار ورزشگاه‌ها، تبلیغات محیطی بی ذوق و پیراهن هایی که دست کمی از بیلبورد تبلیغاتی ندارند را نادیده بگیریم و از بررسی جنبه های اخلاقی ماجرا مثل اعتراض های بی شمار به داور، بیانیه های گاه و بیگاه علیه خودی و ناخودی و تبدیل شدن ورزشگاه ها به میدان جنگ طرفداران چشم پوشی کنیم.
امکانات سخت افزاری نامناسب، چرخه معیوب اقتصادی، ضعف ساختاری فوتبال پایه یا مورارد اینچنینی؟ این که دلیل اصلی کمبود جذابیت در چیست از حوصله این متن خارج است اما بدون برطرف شدن این کمبودها که الفبای فوتبال حرفه ای هستند، چطور می‌توان با این قاطعیت از فوتبال جذاب سخن گفت؟ اگر جذابیت فقط به صرف "رقابت" است که در بین مسابقات محلی موسوم به جام رمضان هم می‌توان آن را یافت! چه بسا در همین جذابیت رقابت هم جای بسی درنگ است؛ چرا که عملا نیمی از لیگ ایران نه نیم‌نگاهی به قهرمانی و کسب سهمیه داشتند و نه خطر سقوط تهدیدشان می‌کرد.
به نظر می‌رسد با حرکت هرچه سریعتر به سمت فوتبالی حرفه‌ای، که امروزه فقط یک شعار دهان پرکن به نظر می‌رسد، بیشتر به فوتبال ایران کمک می‌شود تا ساختن حبابی شکننده از جذابیت.
4344
