وب سایت رسمی فوتبالی- حقوقدانان ورزشی در میزگردی با بیان ریشه های ناهنجاری در فوتبال، به تشریح راهکار های خروج از این معضل پرداختند.
به گزارش فوتبالی به نقل از خبرگزاری ایرنا، زد و خورد در جریان دیدار تیم های فوتبال پرسپولیس تهران و سپاهان اصفهان که در نهایت به فوت یک نفر و رخمی شدن 250 نفر انجامید، خالق صحنه هایی در قاب دوربین رسانه بود؛ صحنه هایی دلخراش که نگرانی از سرایت این ناهنجاری ها به سطح جامعه و نسل جوان را افزایش داد.
مشکلات زمانی زنگ هشدار را برای جامعه ورزش ایران به صدا در آورد که رییس اسبق کمیته انضباطی در برنامه زنده تلویزیونی پرده از برخی ناهنجاری هایی برداشت که شرط بندی، دخالت سیاسون در فوتبال و همجنسگرایی از جمله آنها بود.
در این زمینه گروه ورزش ایرنا برای ریشه یابی چنین ناهنجاری هایی، پرونده های خبری را با حضور کارشناسان حوزه های مختلف قضایی، جامعه شناسی، روانشناسی و ورزشی باز کرده که در بخش اول آن صحبت های چهار نفر از کارشناسان حقوقی ورزش کشور را خواهید خواند.
در این نشست «عبدالرحمن شاه حسینی» رییس اسبق کمیته انضباطی فدراسیون فوتبال، «غلامرضا رفیعی» وکیل بین المللی ورزش، «محسن بزرگی» معاون پیشین حقوقی باشگاه استقلال تهران و «علی محدثی» رییس اسبق کمیته حقوقی باشگاه پرسپولیس حضور داشتند.
در این نشست ضرورت توجه به کارآمدی و به روز شدن قوانین قضایی فوتبال، اصلاح زیرساخت های فوتبالی، الگو گیری از دیگر کشورها برای کنترل خشونت و ریشه یابی فردی و اجتماعی پرخاشگری در فوتبال ایران مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
** محدثی: عوامل فردی و اجتماعی محرک ناهنجاری های هستند
ریشه بی فرهنگی و قانون گذاری در فوتبال ایران را باید در عوامل فردی و اجتماعی جست و جو و آن را به طور آکادمیک بررسی کرد. هر چند که در جوامع مختلف به تناسب رفتار اجتماعی و فردی رفتارها متفاوت است اما به نظر من ناهنجاری از این دو علت خارج نیست. این علت ها در بزهکاری و ناهنجاری های اجتماعی و فردی تاثیر فراوانی دارد.
اگر بخواهیم در مقیاس خرد به مساله فردی ناهنجاری در فوتبال نگاه کنیم بدون شک باید به سطح متوسط یعنی خانواده ها برگردیم؛ جایی که تربیت و شاکله اصلی شخصیت فرد در آن شکل می گیرد.
در کنار این عوامل سن، جنس، پایگاه خانوادگی و ... تاثیر گذار است.
باید بررسی کنیم چه اتفاقاتی در خانواده رخ می دهد که به جامعه کشیده می شود زیرا اخلاق واقعی در خانواده شکل می گیرد. شخصی که در خانواده با دروغ آشنا می شود بدون شک این صفت را به جامعه انتقال می دهد و این صفت به دیگر افراد نیز سرایت خواهد کرد.
در صورت بررسی ظرفیت و گنجایش فرد نیز لازم است تا اخلاق بازیکنان مورد بررسی و موشکافی قرار گیرد؛ علاوه بر این سرازیر شدن پول به فوتبال و حساب بازیکنان نیز در این بی اخلاقی ها بی تاثیر نیست.
** شاه حسینی: اجرای مقررات فیفا در ایران سلیقه ای است
فکر می کنم بحث درباره ناهنجاری خسته کننده شده است چون تاکنون بیش از چندین بار بر ریشه های آن تاکید شده اما همچنان برقرار است. اما این خستگی به معنای چشم پوشی از تخلفات نیست بلکه سکوت در برابر این مشکلات موجب خواهد شد مردم ما را به خیانت کاری متهم کنند؛ البته طرح مشکلات فوتبال و ریشه یابی آن در برخی مواقع توسط افراد خاص «عناد با فوتبال» تلقی می شود در حالی که این گونه نیست.
خشونت فوتبالی خاص ایران نیست بلکه در گذشته در کشور صاحب فوتبالی مانند انگلیس هم کسی جرات رفتن از یک شهر به شهر دیگر برای تماشای فوتبال را نداشت اما با کمک کارشناسان حقوقی و اجتماعی امروزه لیگ این کشور یکی از امن ترین لیگ ها به شمار می رود.
این کشور با مطالعه روی ریشه این خشونت ها، مشکلات و ریشه آن را در سه دسته شناسایی و برطرف کرد. این سه بخش شامل ایمنی و سخت افزاری، نرم افزاری و مدیریتی و آموزش و هماهنگی ماموران برگزاری مسابقات است.
امکانات رفاهی، طراحی درب های مناسب برای ورود و خروج هواداران، طراحی جایگاه تماشاگران و امکانات ویژه و سرویس دهی به تماشاگران، مهمترین کارهایی بود که در لیگ جزیره در بخش ایمنی سخت افزاری انجام شد و همچنان در حال به روز رسانی است.
همچنین مسوولان ورزشی این کشور در بخش نرم افزاری از مدیرانی بهره گرفتند که از تجربه و تخصص لازم برخوردار بودند و این یک موئلفه مهم به شمار می رفت. این قاعده در ایران براساس ارتباطات است نه تخصص و تجربه کاری.
در بخش سوم تمام دست اندرکاران برگزاری بازی ها، برقرار کنندگان نظم، داوران، مربیان و بازیکنان آموزش های لازم را برای لحظات حساس مسابقه می دیدند. در این کشور به مربیان و بازیکنان آموزش های لازم در جهت انجام وظیفه داده می شود که طبق قرارداد باید در چه کارهایی دخالت کنند. اما در ایران نه مربی نه بازیکن در این زمینه آموزش لازم داده نمی شوند. همچنین برخورد قاطع با آشوبگران و کنترل ورود و خروجی استادیوم ها از دیگر اقداماتی است که در کشور انگلیس انجام می شود.
در بخش اجرای قوانین مصوب فدراسیون جهانی فوتبال مسوولان فوتبال ایران به کرات نقض مقررات می کنند؛ حال پرسش هایی که مطرح می شود این است که چرا فیفا هیچگاه به این سرپیچی ها ورود نکرده و چرا کمیته قضایی فیفا که سپ پلاتر به عنوان بالاترین عضو تصمیم گیرنده را برکنار کرد به فوتبال ایران ورود نمی کند؟
یکی دیگر از مشکلات پیش روی اجرای قانون کامل دستورات فیفا اشاره این فدراسیون به اجرای کامل این قوانین و تطبیق داشتن آن با قوانین جاری است. فیفا به خوبی می داند که فوتبال ایران حرفه ای نیست و نمونه آن را هم می شود در مالکیت واحد باشگاه، نقض قوانین و .... مشاهده کرد.
در فدراسیون فوتبال ایران مقررات فیفا دو گونه است؛ بخشی از آن مانند دخالت دولت که به ضرر آنها است برجسته می شود و بخش دیگر دیده نخواهد شد.
بدون شک تنها نهادی که در فیفا بر استقلال آن تاکید شده است کمیته اخلاق و کمیته های قضایی است و این مهم باید در فدراسیون ایران مورد بررسی قرار گیرد. وقتی که معاون رییس جمهوری پیشین برای شکستن حکم قضایی فوتبال اعلام می کند در هیات دولت تحت فشار است و این فشار را به ما تحمیل می کند نمی توانیم از استقلال قضایی صحبت کنیم.
مشکل از قانون و به روز شدن قانون در ایران نیست آنچه در کمیته انضباطی فدراسیون فوتبال در دوره های گذشته وجود داشته، این است اگر تمام قوانین 2018 فیفا را در فدراسیون ترجمه و در دستور کار قرار دهیم باید گفت که شخصی که توان اجرای آن را داشته باشد یا اجازه اجرا داشته باشد مهم است. باید اشخاصی که اهلیت اجرای کامل قانون داشته باشند در جایگاه قرار بگیرند.
یکی از مهمترین لازمه های برخورد با ناهنجاری، اجرای زودهنگام حکم است. اگر حکم زود و قاطع اجرا شود نخستین تیمی که با متخلف مسابقه دارد از حکم بهره مند خواهد شد اما اگر چند هفته اجرای حکم طول بکشد ممکن است تیم «ب» منفعت ببرد و تیم «الف» دچار خسران شود و این اتفاق بیشتر از آنکه عدالت باشد، بی عدالتی است.
** بزرگی: پسوند «فرهنگی» در باشگاه های ایران زائد است
تمامی باشگاه های ایران با پسوند فرهنگی در سطح ورزش فعالیت دارند اما در باشگاه های ایران کار فرهنگی، نصب بنر به مناسب های مختلف است و کمتر بحث فرهنگی و توسعه فرهنگی در دستور کار قرار می گیرد. اگر قرار است از نقطه کنونی به جایگاه مطلوب برسیم نیاز به کار آموزشی داریم و آموزش فرهنگی مولفه اصلی آن است.
در انتخاب لیدر برای باشگاه بحث فرهنگ مورد توجه قرار نمی گیرد بلکه بلندی صدا و درشتی هیکل ملاک انتخاب لیدر است. در حالی که الگو قرار گرفتن لیدر نیازمند یک سری رفتار و وجنات خاص است؛ ویژگی های که شخص منتخب بتواند با استفاده از آنها رفتارهای هنجارمند را به تماشاگران انتقال دهد.
یکی دیگر از مسائل، تعریف مسوولیت قانونی برای هواداران است. یکی از دلایلی رفتارهای ناهنجار در ورزشگاه ها شلوغی این مکان ها و مشخص نبودن جایگاه افراد است لذا افرادی که برای تماشای فوتبال به ورزشگاه می روند باید جایگاه تعریف شده ای داشته باشند.
اگر چنین باشد هویت فرد در هر حالت قابل شناسایی است و می شود بر رفتار او نظارت کافی داشت. اگر این فرد دچار تخلف شد باید مجازاتِ فردی برای وی در نظر گرفته شود.
برای اصلاح رفتارهای ناهنجار در فوتبال باید ساختار و زیر ساخت ها با معیارهای بین المللی هماهنگ شود. اگر از لحاظ ساختار در پی اصلاح فدراسیون برآییم دیگر نیازی به قانون بازنشستگی نیست و باید تمام افراد حاضر منصب های خود را تحویل دهند.
وقتی که اصلاح از رکن قضایی فدراسیون فوتبال شروع شود بدون شک اصلاح اساسی صورت خواهد گرفت اما تا زمانی که رییس فدراسیون از احکام باخبر باشد بدون شک اصلاحی صورت نخواهد گرفت. لازمه اجرای قانون استقلال است. زمانی که کمیته انضباطی حکم صادر کرد و علی کفاشیان رییس وقت فدراسیون حکم را اجرا نکرد اعضای کمیته برای مقابله با دستور کفاشیان استعفا کردند در حالی که اگر به طور مستقل عمل می کردند بدون شک می توانستند رییس فدراسیون را تعلیق کنند.
اگر اصلاح صورت گیرد و استقلال در رکن قضایی شکل گیرد بدون شک قاضی از جایگاه خود نگرانی ندارد بلکه می تواند قاطعانه رای صادر کند و در صورت سرپیچی رییس فدراسیون، وی را معلق کند.
سازمان لیگ یک موسسه خصوصی است که هیچ نظارتی بر آن انجام نمی شود و ماده ای در اساسنامه است که امکان تقسیم سود به اعضا می دهد این مشکلات عمده فوتبال ایران است که باید در مسیر اصلاح قرار گیرد.
** رفیعی: به روز کردن قوانین ضرورتی انکار ناپذیر است
من با توجه به تجربیات بین المللی که دارم نسبت به ناهنجاری ها در فوتبال ایران می گویم فوتبال یک ورزش و تابع قوانین و مقررات جهانی است که توسط فیفا تایید شده و در دنیا به صورت یکسان اجرا می شود. این قوانین مانند قوانین راهنمایی و رانندگی ثابت است.
برای کاهش خشونت های فوتبالی باید به بزرگترین مبدا قانون گذاری فوتبال رجوع کنیم که چگونه با ناهنجاری های فوتبال در هزاره سوم میلادی رفتار می کند.
در این زمینه فیفا چهار راهکار برای اجرای قانون تعیین کرده است.
راهکار نخست قانون گذاری صحیح و روز آمد: جرم به مانند تمام رفتارهای انسانی به روز انجام می شود و متفاوت از برخی از اعمال خلاف قانون گذشته است لذا نیاز به قانون به روز دارد. فیفا در 2 سال گذشته، اساسنامه، آیین نامه انضباطی و آیین نامه اخلاقی خود را به روز کرده است و تمام فدراسیون و کنفدراسیون ها موظفند اساسنامه را براساس آنها تغییر دهند.
این تغییرات در حالی است که آیین نامه اخلاق و اساسنامه فدراسیون فوتبال ایران از سال 90 دست نخورده باقی مانده و قابلیت نگه داری در موزه ها را دارد!
البته تشکیک های فراوانی در زمینه تصویب اساسنامه ایران وجود دارد.
گام دوم : اجرای قانون توسط مجریان حائز شرایط: آیا مجریان قانون در ارکان قضایی فوتبال این قوانین را خوانده اند. حائز شرایط یعنی چه؟ آیا از لحاظ شیوه انتخاب، مدت انتصاب و اختیارات دارای شرایط درج شده در قوانین سه گانه فیفا هستند؟
بدون شک سئول نشینان از این سه کتابچه فقط دخالت دولت در فوتبال را برجسته کردند و آن را برای ماندگاری خود به کار می گیرند. در این قوانین بندی وجود دارد که اعلام کرده است اعضای ارکان قضایی نباید وامدار رییس یا هیات رییسه باشند. اگر این قانون نبود کمیته قضایی توانایی برکنار کردن سپ پلاتر را نداشت.
گام سوم: سرعت در رسیدگی: در قوانین فیفا آمده است اگر کسی توانایی حضور در کمیته تحقیق را نداشت باید رکن تحقیق به آن شهر مسافرت کند. اگر چنین چیزی باشد بدون شک مساله کوچک یک بازیکن به شورش خیابانی کشیده نخواهد شد. اگر هواداران از اجرای سریع عدالت ناامید شوند بدون شک رفتاری خلاف قانون در پیش خواهند گرفت.
درست است برای تحقیق بیشتر و دقیق نیاز به تحقیقات پلیسی بیشتر است اما در ایران چند پرونده تخلف و تبانی داشتیم که به سرانجام رسید و افکار عمومی قانع شدند. آیا همه پرونده ها این همه زمان و محرمانه بودن نیاز دارند؛ نباید پشت این پرونده ها سنگر بگیرند.
قوانین سه گانه فیفا تصویب و به فدراسیون ها اعلام شده است اما چرا مسوولان ایرانی که در زمان تصویب این سه قانون و آیین نامه به آن رای مثبت دادند هیچگاه به آن عمل نمی کنند. به نظرم اجرای کامل این قوانین می تواند ناهنجاری های فوتبال ایران را تا حدود زیادی کاهش دهد.
گام چهارم: شفافیت در رسیدگی یکی دیگر از قوانین چهارگانه فیفا برای کاهش ناهنجاری ها است. همانگونه که نظریه کارشناسی باید اعلام شود در قوانین فیفا آمده است باید اعلام شود که دلیل رسیدگی چه چیزی است؟ خیلی خوب است که افکار عمومی از دلیل رسیدگی و استماع شهادت شهود باخبر باشند البته باید برخی از حقوق شهروندی را از این قواعد جدا بدانیم .
اما برخی افراد قواعد عمومی و اخلاقی را با حریم خصوصی و شخصی اشتباه گرفته اند. درست است نام اخلاق بر آن گذاشته شده اما تعریف فیفا از اخلاق متفاوت از اخلاق ارشادی است. زمانی که به عنوان شاکی وارد این کمیته ها می شوید ترس از جابجا شدن شاکی و متشاکی وجود دارد و ترس از دستگیر شدن وجود شما را فرا می گیرد.
در زمینه چرایی ورود نکردن فیفا به تخلفات فوتبالی در ایران باید گفت فیفا قوانین و مقررات داخلی و بین المللی فدراسیون و کنفدراسیون های تحت نظر را با قوانین خود انطباق می دهد؛ در مورد مسائل داخلی تا زمانی که نامه ای از یک شخص خاص یا فوتبالیست به فیفا ارسال نشود این نهاد به بحث اجرای قانون ورود نخواهد کرد.
کمیته ملی المپیک و وزارت ورزش که امور حاکمیتی ورزش را انجام می دهند باید از تمام فدراسیون ها بخواهند که آخرین قانون و مقرارت خود را با قانون و مقررات فدراسیون جهانی تطبیق دهند و با صراحت اظهار نظر کنند که آیا قوانین و مقررات با قوانین جهانی همخوانی دارد یا خیر؛ اگر همخوانی نداشت کمیته اخلاق می تواند رییس و اعضای هیات مدیره را مورد بازخواست قرار دهد.
اما مساله اصلی کمیته اخلاق و ارکان قضایی است که خود منتخب رییس هستند و نمی توانند ایرادی به دستورات آنان داشته باشند. به نظر من کمیته ملی المپیک، قوه مقننه، وزارت ورزش و سازمان بازرسی ایران باید به فدراسیون ها نامه بدهند که پاسخگوی عملکرد خود باشند؛ عملکردی که منطبق بر قوانین بین المللی است.
در تمامی جلساتی که منجر به تصویب قوانین فیفا شده است رییس و چند تن از اعضای فدراسیون فوتبال ایران حضور داشتند و به آن رای داده اند. اما چرا به آن عمل نمی کنند؟ آیا این مصداق همان ضرب المثل است که می گوید «خانه شما الحمدالله و خانه ما استغفرالله»؟!
فدراسیون بر اساسنامه داخلی تاکید می کند و این در حالی است که فیفا به عنوان مرجع عالی فوتبال در سال 2018 اساسنامه خود را به روز کرد؛ آیا فیفا در اشتباه بوده؟ چرا اساسنامه فدراسیون ایران به روز نمی شود؟ اساسنامه باید به گونه ای باشد که رییس را مستبد نکند.
در قوانین فیفا تمام الزامات برای برخورد با ناهنجاری ها تعیین شده است و اگر به صورت کامل اجرا شود بدون شک تاثیر فراوانی دارد اما کمیته قضایی فدراسیون فوتبال ایران به گردابی تبدیل شده و در دور باطل قرار گرفته است.
وقتی که مجری قانون جهل به قانون دارد چگونه می تواند اجرا کننده همان قانون در فدراسیون فوتبال باشد؟! چرا دوره های آموزشی برای مدیران و بازیکنان فوتبال ایران تشکیل نمی شود؟ در واقع بی توجهی به این کار موجب شد تا در جام ملت های 2019 آسیا در امارات، ما در بازی برابر ژاپن هم اخلاق و هم نتیجه بازی را واگذار کنیم.
برای کاهش خشونت در فوتبال اصلاح ساختار و الگو قرار دادن کشورها یکی از راهکارها محسوب می شود.
به عنوان مثال در شهر لیورپول انگلیس خیابانی وجود دارد که نماد خشونت در فوتبال انگلستان شده و مردم آن خیابان به خاطر پرخاشگری تماشاگران خانه ها را ترک کرده اند. این خیابان پس از پایان خشونت ها هچنان نماد خشونت در فوتبال انگلستان است.
