ربع قرن با لیگ برتر انگلیس؛ ترین های تاریخ، از کانتونا تا ویرا

وبسایت رسمی برنامه نود - وجود اختلاف در موضوع حق پخش تلویزیونی و سهم خواهی بیشتر پنج باشگاه قدرت مند فوتبال انگلستان باعث شد تا 25 سال پیش و به طور کاملاً اتفاقی، بزرگ ترین تصمیم در تاریخ فوتبال این کشور اتخاذ شده و لیگ برتر انگلیس متولد گردد. نگاهی خواهیم داشت به «ترین ها»ی لیگ برتر طی ربع قرن اخیر:

همان طور که گفته شد، پنج باشگاه آرسنال، منچستر یونایتد، لیورپول، تاتنهام و اورتون به عنوان قدرت های مطرح لیگ دسته اول انگلستان در اوایل دهه 1990 میلادی، بابت سهم خود از حق پخش تلویزیونی شروع به اعتراض کردند. این باشگاه ها اعتقاد داشتند که حق آن ها از پخش تلویزیونی نباید بین سایر باشگاه های دسته جات پایین تر تقسیم شود. در آن روزها، هنوز هم فوتبال انگلیس داغدار حادثه مرگ بار ورزشگاه هیلزبورو شهر شفیلد بود، حادثه ای که در مرحله نیمه نهایی جام حذفی 1989 به وقوع پیوسته و فوتبال را رو سیاه کرد. از دل آن سیاهی مطلق، لیگ برتر انگلیس متولد شد و اکنون پس از گذشت 25 سال، باشگاه ها صاحب درآمد سالیانه 2.8 میلیارد پوند تنها از پخش تلویزیونی هستند.

پیش از تأسیس لیگ برتر و حتی در سال های نخست راه اندازی آن، چهره های غیر بریتانیایی به ندرت در فوتبال انگلیس حضور داشتند. به عنوان مثال، برایان کلاف سرمربی اسبق ناتینگام فارست بابت حضور آرسن ونگر فرانسوی، بارها به او متلک گفته و وجود یک مرد فرانسوی در کشور خود را به باد تمسخر می گرفت. حتی کلاف در مصاحبه های مشهورش، درباره حضور بازیکن های ایتالیایی همچون جانلوکا ویالی، جان فرانکو زولا و روبرتو دی متئو در لیگ برتر شگفت زده بود. برای این مربی و بسیاری از انگلیسی ها، وجود زبان ایتالیایی یا هر زبان بیگانه دیگر در رختکن باشگاه های انگلیسی بسیار عجیب به نظر می رسید. حالا که 25 سال از تأسیس لیگ برتر گذشته، نه تنها بازیکن ها و مربیان خارجی بلکه بسیاری از مدیران یا مالکان باشگاه ها نیز غیر بریتانیایی هستند.

اریک کانتونا؛ کاریزماتیک و تکرار نشدنی

در بیست و پنجمین سال تأسیس لیگ برتر، هیچ موضوعی جالب تر از بررسی «ترین های» این مسابقات از ابتدا تا کنون، نیست. روزنامه guardian به همین مناسبت، اقدام به انتخاب بهترین ها کرده که شامل بهترین بازیکن، بهترین مسابقه، بهترین گل و بهترین خرید می شود. در نهایت نیز تیم منتخب تاریخ لیگ برتر توسط کارشناس های این روزنامه انتخاب شده است. راه اندازی لیگ برتر با آغاز دوران شکوه مند منچستر یونایتد توأم گردید. در حالی که شیاطین سرخ طی 89 سال، فقط 7 عنوان قهرمانی لیگ را به دست آورده بودند، طی 25 دوره لیگ برتر به 13 قهرمانی رسیده که همه آن ها تحت هدایت سر الکس فرگوسن به دست آمد. اگر چه در دوران امپراتوری منچستر یونایتد، ستاره های بزرگی برای این تیم بازی می کردند اما هیچ یک از آن ها به اندازه اریک کانتونا موفق نبود. انتقال کانتونا از لیدز یونایتد به جمع یاران فرگوسن در نوامبر 1992 موجب شگفتی بسیاری از اهالی فوتبال شد.

این ستاره فرانسوی طی مدت کوتاه حضور در الند رود (ورزشگاه اختصاصی لیدز یونایتد)، با درخشش فوق العاده خود، به شدت نزد هاوارد ویلکینسن سرمربی و همچنین هواداران باشگاه لیدز محبوب شده بود. در آخرین فصلی که مسابقات تحت عنوان لیگ دسته اول برگزار گردید، همین تیم لیدز یونایتد با هنرنمایی اریک کانتونا توانست جام قهرمانی را از چنگال منچستر یونایتد در بیاورد. لیدز یونایتد بابت فروش ستاره فرانسوی به منچستر یونایتد، فقط 1.2 میلیون پوند گرفت. جالب این که از همان سال به بعد، هیچ گاه این باشگاه اهل یورکشایر به قهرمانی در لیگ دست پیدا نکرده و حتی در اوایل قرن بیست و یکم به دسته پایین سقوط کرد. همچنین هاوارد ویلکینسن آخرین سرمربی انگلیسی محسوب می شود که عنوان قهرمانی در بالاترین سطح لیگ فوتبال انگلیس را به دست آورده است. به هر حال، کانتونا نخستین هت تریک لیگ برتر را طی پیروزی 5-0 تیمش مقابل تاتنهام رقم زد. او حتی در مسابقه جام خیریه مقابل لیورپول نیز هت تریک کرده بود.

در بدو ورود به منچستر یونایتد، استقبال چندان جالبی از کانتونا صورت نگرفت. برخی گمان می کردند که دوران حضور کانتونا چندان پُر دوام نخواهد بود و حتی لی شارپ یکی از ستاره های وقت باشگاه نیز از عبارات چندان مناسبی برای استقبال از «کانتو» استفاده نکرد. اما فرگوسن این صحبت ها را یاوه دانسته و از کانتونا به عنوان یک بازیکن واقعاً با استعداد نام بُرد. فرگی پس از 7 سال حضور روی نیمکت منچستر یونایتد، به شدت تحت فشار رسانه ها قرار داشت زیرا هواداران به چیزی جز طلسم شکنی و کسب عنوان قهرمانی لیگ نمی اندیشیدند. وقتی کانتونا به اولدترافورد وارد شد، شیاطین سرخ در رتبه هشتم جدول جا خوش کرده و دیان دابلین مهاجم اول آن ها نیز مصدوم بود و فرگوسن در تلاش برای جذب دیوید هرست مهاجم شفیلد ونزدی ناکام ماند. هیچ کس نمی دانست که نقش کانتونا در ترکیب یونایتد چیست و فرگی چه گونه از وی استفاده خواهد کرد. برای حضور کانتونا، می بایست یک نفر قربانی می شد و انتخاب فرگوسن، کسی نبود جز پسرش!

درن فرگوسن پسر سر الکس پس از حضور کانتونا، از ترکیب اصلی منچستر یونایتد کنار رفت. با توجه به مصدومیت برایان رابسون و حضور برایان مک کلیر در خط هافبک، تکلیف اریک کانتونا نیز مشخص شد. ستاره پُر حاشیه فرانسوی در خط حمله منچستر یونایتد به عنوان زوج مارک هیوز به میدان رفت. اریک کانتونا طی نخستین بازی خود در لیگ برتر با پیراهن منچستر یونایتد، تک گل پیروزی بخش تیمش را مقابل نوریچ سیتی به ثمر رساند و گلزنی های او در سه بازی بعد نیز ادامه یافت. در پیروزی 4-1 مقابل تاتنهام، اوج نبوغ و هنر کانتونا به معرض نمایش در آمد:

من اریک هستم. این جا آمده ام تا قهرمانی را برای شما بیاورم!

کانتونا خیلی زود به وعده اش عمل کرد و نخستین قهرمانی شیاطین سرخ در لیگ را از سال 1967 به ارمغان آورد. در فصل بعد، روی کین نیز به خط هافبک یونایتد اضافه شد تا وظیفه تغذیه کانتونا را بر عهده گیرد. شاگردان فرگوسن باز هم عنوان قهرمانی لیگ برتر را از آنِ خود نموده و کانتونا نیز به عنوان آقای گل رسید در حالی که 5 مسابقه را به علت محرومیت از دست داد. همچنین او در فینال جام حذفی دو گل به تیم چلسی زد و عنوان بهترین بازیکن فصل را نیز نصیب خود کرد. البته کانتونا همواره با حواشی زیادی درگیر بود. او طی دیدار با کریستال پالاس در فصل بعد، به علت ضرب و شتم یک تماشاگر با یک حرکت کونگ فویی!، به مدت 8 ماه از حضور در میادین فوتبال محروم شد. یونایتد در هفته آخر آن فصل، کورس قهرمانی را به بلکبرن راورز واگذار کرد.

نخستین بازگشت کانتونا از محرومیت، در مسابقه حساس با لیورپول بود. او در تساوی 2-2 تیمش مقابل رقیب دیرین، یک گل زد و یک گل دیگر را نیز پایه گذاری کرد. او در بازگشت به سلهرست پارک (ورزشگاه اختصاصی کریستال پالاس)، این بار به جای ضربه کونگ فو، کاری کرد کارستان و دو بار دروازه عقاب های لندن را گشود. یونایتد در نیم فصل دوم 96-1995، به پنج پیروزی با نتیجه مشابه 1-0 دست یافت و جالب این که در هر 5 بازی، کانتونا این گل های 3 امتیازی را به ثمر رساند. هیچ حسن ختامی برای آن فصل، بهتر از گلزنی کانتونا مقابل لیورپول در فینال جام حذفی و قهرمانی شیاطین سرخ نبود. منچستر یونایتد در فصل 97-1996 با کاپیتانی اریک کانتونا به چهارمین قهرمانی لیگ برتر طی 5 فصل دست یافت. وقتی که کاپیتان بی نظیر یونایتد در 30 سالگی تصمیم به خداحافظی از میادین فوتبال گرفت، هواداران را تا مدت زیادی در شوک فرو برد.

بهترین خرید؛ پاتریک ویرا - بهترین تقابل؛ روی کین و پاتریک ویرا

اگر چه امضاء قرارداد با روی کین را یکی از بهترین خریدهای تاریخ فوتبال جزیره می دانند اما به نظر guardian، امضاء قرارداد پاتریک ویرا با باشگاه آرسنال، بهترین نقل و انتقال در تاریخ لیگ برتر است. به طور کلاسیک، دو باشگاه منچستر یونایتد و آرسنال دشمنی چندانی با یکدیگر نداشتند اما از اواسط دهه 1990 تا اواسط دهه نخست قرن 21، رقابت این دو تیم به اوج رسید. در این سال ها، بهترین تیم های سر الکس فرگوسن و آرسن ونگر تبدیل به رقیب یکدیگر شدند. طی این بازه زمانی حدوداً 10 ساله، قهرمانی لیگ برتر بین این دو تیم دست به دست گردید. علاوه بر رقابت و جدال لفظی همیشگی بین فرگوسن و ونگر که همواره مورد توجه مطبوعات قرار داشت، یک رقابت خاص و تکرار نشدنی دیگر نیز در آن سال ها شکل گرفت. رهبر میانه میدان دو تیم منچستر یونایتد و آرسنال یعنی روی کین و پاتریک ویرا همواره رو در روی یکدیگر ایستاده و درگیری های این دو بازیکن قُلدر در وسط زمین، بسیار جالب توجه بود.

برایان کلاف مربی افسانه ای ناتینگام فارست همان کسی بود که روی کین را از یک تیم گمنام ایرلندی خرید و سپس الکس فرگوسن در سال 1993، با جا به جایی رکورد نقل و انتقالات فوتبال بریتانیا، این نابغه جوان را در ازای 3.75 میلیون پوند به اولدترافورد برد. فرگی به دنبال یک جانشین مناسب برای برایان رابسونِ پا به سن گذاشته و همیشه مصدوم بود. اگر جذبه فرگوسن را با سشوار تشبیه کنیم، آن گاه کاریزمای روی کین با نگاه نافذ و چهره زمختش قابل تعریف است. پاتریک ویرا فرانسوی که در 19 سالگی به میلان ملحق و دوران بدی را در آن جا سپری کرد، سرانجام تصمیم به حضور در آرسنال گرفت. او با پوشیدن پیراهن توپچی ها، تبدیل به یکی از بهترین هافبک های دفاعی تاریخ لیگ برتر شد. ویرا به قدری در خط هافبک آرسنال عالی کار می کرد که هواداران، جدایی دیوید پلات و استفان شوارتز را از یاد بردند. اگر چه ویرا یک هافبک تکنیکی و لوکس نبود ولی تکل ها و هوش سرشار فوتبالی اش هر تماشاگری را مجذوب می کرد. از روزی که ویرا به ازای 3 میلیون پوند در سال 1996 به آرسنال پیوست تا به امروز، همچنان توپچی ها به دنبال «پاتریک ویرا جدید» هستند. در واقع روی کین و پاتریک ویرا مدل های جدیدی از یک هافبک تمام عیار در فوتبال مدرن بودند و دو رهبر واقعی در میانه میدان!

منتخب بازیکن ها؛ از زولا تا دروگبا

دنیس برگکمپ و جان فرانکو زولا نیز دو بازیکن دیگری هستند که جزو بهترین رهبرهای درون زمین در تاریخ لیگ برتر محسوب می شوند. برگکمپ به عنوان زوج آنری در همان تیم رؤیایی آرسنال و زولا به عنوان یک بازیکن همه کاره برای چلسی، همان باشگاهی که آرزوهای بزرگی را در سر می پروراند. آلن شیرر، تیری آنری، کریستیانو رونالدو، دیدیه دروگبا و سرخیو آگوئرو از جمله بزرگ ترین گلزن های تاریخ لیگ برتر هستند. هنوز هم فریادهای تونی یبوآ پس از به ثمر رساندن آن گل خارق العاده برای لیدز یونایتد را از یاد نبرده ایم، هنوز پالتوی پشمی فاستینو آسپریا در آن روز برفی در یادها مانده و هنوز خوشحالی خاص یورگن کلینزمن پس از گلزنی برای تاتنهام که بر روی زمین شیرجه زده و سُر می خورد! زوج مراکشی تیم کاونتری سیتی را یادتان هست؟ یوسف چیپو و مصطفی حاجی! پائولو دی کانیو جنجالی با رستوران ایتالیایی اش در شفیلد و هُل دادن پل آلکاک داور مسابقه. انگلیسی ها برای اولین بار از نزدیک، هنر یک بازیکن برزیلی را تماشا کردند وقتی که جونینیو به میدلزبورو پیوست. چه عجیب به نظر می رسید وقتی که گئورگی کینکلادزه گرجستانی تبدیل به امید نخست هواداران منچستر سیتی شده بود. چه گونه می توان هنر ناب رایان گیگز، پل اسکولز، استیون جرارد و فرانک لمپارد را از یاد برد؟

سایمون برنتن یکی از نویسنده های guardian، تیم منتخب در تاریخ 25 ساله لیگ برتر را بین 148 بازیکن زبده این مسابقات با سلیقه شخصی خود به صورت زیر برگزید:

زیباترین گل؛ لتیسیه اسطوره بزرگِ ساوتهمپتونِ کوچک

یکی از ویژگی های بارز لیگ برتر، زیبایی منحصر به فرد اغلب گل ها است. البته گل های به یاد ماندنی دارای یکی از دو ویژگی زیر می باشند؛ یا بسیار زیبا هستند یا اهمیت زیادی دارند. گل متیو لتیسیه اسطوره باشگاه ساوتهمپتون در اکتبر 1996 مقابل منچستر یونایتد، زیباترین گل تاریخ رقابت های لیگ برتر است. لتیسیه از فاصله 40 یاردی با یک ضربه چیپ خارق العاده دروازه پیتر اشمایکل را گشود. البته دو گل استثنایی تونی یبوآ مهاجم غنایی لیدز یونایتد مقابل تیم های ویمبلدون و لیورپول نیز غیر قابل چشم پوشی است. گل سرخیو آگوئرو در آخرین ثانیه های هفته آخر فصل 12-2011 را باید حساس ترین و در عین یکی از زیباترین گل های تاریخ لیگ برتر نامید. دیوید بکام نیز با یک شوت بی نظیر از وسط زمین، دروازه ویمبلدون را گشود تا نخستین گل بکام در لیگ برتر، یقیناً زیباترین گل وی نیز باشد. بدین ترتیب، بزرگ ترین سلبریتی دنیای فوتبال متولد شد.  شاید برایتان جالب باشد که بدانید منچستر یونایتد در همان بازی که متیو لتیسیه گلزنی کرد، با نتیجه 6-3 مغلوب ساوتهمپتون شد و در همان فصل، یک شکست سنگین دیگر با حساب 5-0 را مقابل نیوکاسل یونایتد پذیرفت. شاگردان الکس فرگوسن به رغم این که در فصل 97-1996 مقابل تیم هایی مانند ساندرلند، دربی کانتی و ویمبلدون نیز شکست خوردند، با 75 امتیاز به مقام قهرمانی لیگ برتر رسیدند که پایین ترین حد نصاب قهرمانی لیگ برتر تا آن زمان بود.

زیباترین مسابقه؛ وقتی که آنفیلد روی سر کیگان خراب شد

شاید بتوان بازی 7 گله تیم های لیورپول و نیوکاسل در فصل 96-1995 را زیباترین مسابقه تاریخ لیگ برتر دانست. نیوکاسل با حضور ستاره هایی همچون لز فردیناند، دیوید ژینولا، فاستینو آسپریا و پیتر بردزلی تحت هدایت کوین کیگان تبدیل به مدعی جدی قهرمانی شده و تا پیش از ژانویه، با اقتدار در صدر جدول قرار گرفت اما هر چه که به پایان فصل نزدیک شدیم، کلاغ ها افت کرده و بر عکس، منچستر یونایتد اوج گرفت. مسابقه تیم های لیورپول و نیوکاسل در ماه آوریل تأثیر مهمی در سرنوشت قهرمانی لیگ داشت. لیورپول با گل استن کالیمور در واپسین ثانیه های بازی به پیروزی 4-3 دست یافت. در آن بازی، لحظه ای توپ آرام و قرار نداشت و مدام دروازه ها تهدید می شد. شکست در همان بازی باعث شد تا نیوکاسل از قهرمانی باز مانده و این بار هم منچستر یونایتد، فاتح لیگ برتر شود. تساوی 4-4 نیوکاسل مقابل آرسنال در فوریه 2011 و تساوی عجیب تر 5-5 منچستر یونایتد و وست بروم در می 2013 نیز از خاطر نمی رود. البته هیچ گاه نباید گلزنی سرخیو آگوئرو در ماه می 2012 مقابل کوئینز پارک رنجرز و قهرمانی دراماتیک منچستر سیتی در آن فصل را به بوته فراموشی سپرد.

4464